
هیئتهای تخصصی و هیئت عمومی دیوان عدالت اداری وظایف مختلفی دارند. هر مسئلهای که قرار باشد در هیئت عمومی بررسی شود، ابتدا در هیئتهای تخصصی مطرح میشود. در ادامه این دو بخش از دیوان عدالت اداری را تعریف میکنیم و وظایف و اختیارات هرکدام را شرح میدهیم.
هیئت عمومی دیوان عدالت اداری
به موجب بند (۱) ماده ۱۲ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، اعتراض نسبت به مقررات و آیین نامههای دولتی، در صورتی که خلاف قوانین یا شرع یا خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده آن تصویب شده باشند، توسط هیئت عمومی دیوان مورد رسیدگی قرار میگیرند.
در درخواست ابطال مصوبات، ذینفع بودن درخواست کننده و پرداخت هزینه دادرسی شرط نیست. هرکس میتواند ابطال مصوبات خلاف قوانین یا شرع یا خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده را درخواست نماید.
هیئت عمومی دیوان میتواند در صورتی که اعتراض را وارد بداند، تمام يا قسمتی از مصوبه مورد شکایت را ابطال نمايد، همچنین طبق ماده ۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی ديوان، هيأت عمومي ديوان، با شركت حداقل دو سوم قضات ديوان به رياست رئيس ديوان و يا معاون قضائي وي تشكيل ميشود. ملاك در صدور رأي، نظر اكثريت اعضاي حاضر است.
رأی هیئت عمومی برای شعب دیوان و مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است و استنکاف از اجرای آرای هیئت عمومی مستوجب مجازات است.
هیئت های تخصصی در دیوان عدالت اداری
اموری که مطابق قانون در صلاحیت هیئت عمومی دیوان عدالت اداری است، ابتدا به هیئت های تخصصی مرکب از حداقل پانزده نفر از قضات دیوان که در دستهای از دعاوی قابل طرح در دیوان از تخصص برخوردارند، ارجاع میشود.
ممکن است نظر اکثریت مطلق هیئت تخصصی بر قبول شکایت و ابطال مصوبه باشد. در این صورت پرونده به همراه نظریه هیئت جهت اتخاذ تصمیم به هیئت عمومی ارسال میشود. اما در صورتی که نظر سه چهارم اعضاء هیئت تخصصی بر رد شکایت باشد، رأی به رد شکایت صادر میکند. این رأی ظرف بیست روز از تاریخ صدور، از سوی رئیس دیوان یا ده نفر از قضات ديوان قابل اعتراض است.
در صورت اعتراض و یا در صورتی که نظر اکثریت کمتراز سه چهارم اعضاء بر رد شکایت باشد، پرونده به همراه نظریه هیئت تخصصی در هیئت عمومی مطرح و اتخاذ تصمیم میشود.