شاکی:
طرف شکایت:
خواسته: اعتراض به مصوبه شماره …. مورخ …. صادره از کمیسیون تشخیص باغات
گردش کار: شاکی دادخواستی به خواسته فوق تقدیم دیوان عدالت اداری کرده که در تاریخ … ثبت دبیرخانه و سپس به این شعبه ارجاع شده و به طور خلاصه اظهار داشته است: اینجانب مالک پلاک ثبتی …. بوده که کمیسیون تشخیص باغات به موجب رأی شماره …. ملک اینجانب را در سال۱۳۹۵ باغ اعلام نموده و این در حالی است که مرجع رسیدگی کننده فاقد صلاحیت بوده و اساساً تشخیص طرف شکایت با توجه به تعداد درختان موجود منطبق نبوده است، بر این اساس تقاضای ابطال رأی اصداری از جانب کمیسیون تشخیص باغات مورد استدعاست. دادخواست و ضمایم به طرف شکایت ابلاغ‌شده که در پاسخ اعلام کرده است: باتوجه به اعطای صلاحیت های مصرح در ماده ۱ لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۵۹ و اصلاحیه ۱۳۸۸ شورای شهر و شهرداری مکلف به تدوین ضوابط تشخیص باغ در حریم شهر گردیده و وفق ماده ۷ آیین نامه اجرایی موضوع ماده اخیر الذکر کمیسیون تشخیص باغ صلاحیت تشخیص باغ را داشته است. اینک در وقت مقرر/ فوق‌العاده پرونده تحت نظر است، با توجه به مفاد دادخواست و مستندات موجود در پرونده، ختم رسیدگی را اعلام و با استعانت از خداوند متعال به شرح زیر رای صادر می‌شود.
رأی شعبه
۱-مطابق ماده ۱ قانون اصلاح لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۸۸/۰۴/۲۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام، «به منظور حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درختان، قطع هر نوع درخت و یا نابود کردن آن به هر طریق در معابر، میادین، بزرگراه ها، پارک ها، بوستان ها، باغات و نیز محل‌هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر، باغ شناخته شوند در محدوده و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و رعایت ضوابط مربوطه ممنوع است. ضوابط و چگونگی اجراء این ماده در چهارچوب آیین نامه مربوط با رعایت شرایط متنوع مناطق مختلف کشور توسط وزارت کشور با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی و شهرداری تهران تهیه و به تصویب شورای عالی استان ها می‌رسد.»
۲-به موجب ماده ۳ آیین‌نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۸۸ « شهرداری مکلف است …. در مورد باغات واقع در حریم شهرها قبل از صدور پروانه ساختمانی، مراتب را از دبیرخانه کمیسیون تبصره ۱ ماده ۱ قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ¬ها مستقر در سازمان جهاد کشاورزی استان استعلام نماید.»
۳-طبق ماده ۷ آیین نامه مزبور «به منظور نظارت بر حسن اجرای قانون و آیین‌نامه اجرایی آن و تشخیص باغات کمیسیونی مرکب از اعضای زیر در هر شهرداری تشکیل می‌شود: الف- یکی از اعضای شورای اسلامی شهر به انتخاب شورا. ب- یک نفر به انتخاب شهردار ترجیحاً معاون شهرسازی و یا معاون خدمات شهری شهرداری. ج – مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز و درصورت عدم وجود سازمان پارک‌ها و فضای سبز در شهرداری، مسئول فضای سبز شهرداری.
تبصره ۳ – جهت تشخیص باغات توسط شورای اسلامی شهر، شهرداری موظف است درخواست مالک و ذینفع یا درخواست خود را با سوابق و مدارکی که در بند «د» ماده ۱ آیین‌نامه مذکور آمده است به کمیسیون ماده ۷ ارسال نماید و نظر کمیسیون را که حداکثر ظرف مدت یک ماه صادر خواهد شد، به ذینفع ابلاغ کند. درصورتی که ذینفع دوماه بعد از اخذ ابلاغ شهرداری به نظریه کمیسیون اعتراض داشته باشد، اعتراض خود را به شهرداری تقدیم خواهد کرد و شهرداری آن را به شورای اسلامی شهر ارسال خواهد داشت. نظر شورای اسلامی شهر درمورد تشخیص باغ قطعی است. درغیر این صورت چنانچه مالک یا ذینفع پس از دوماه به نظر کمیسیون مزبور اعتراض ننماید مصوبه کمیسیون به عنوان رأی قطعی و نظر شورای اسلامی شهر تلقی خواهد شد.»
۴-مطابق بند «د» ماده ۱ آیین نامه مارالذکر «باغ از نظر این آیین نامه به محلی اطلاق می شود که حداقل یکی از مشخصات ذیل را داشته باشد: ۱-داشتن حداقل ۵۰۰ متر مربع مساحت. در صورت وجود بنا و مستحدثات در زمین به طور متوسط در هر ۱۶ متر مربع محوطه باز خارج از ساختمان یک اصله درخت و در صورت عدم سابقه احداث بنا به طور متوسط هر ۲۵ متر مربع یک اصله درخت مثمر و غیر مثمر و یا ترکیبی از آنها غرس شده باشد. قطع و امحای درختان موجب عدم احتساب تعداد درختان کسر شده در آمار نخواهد بود. ۲- دارا بودن سند مالکیت و یا سند مادر قبل از تفکیک به عنوان باغ، باغچه، زمین مشجر و باغ عمارت. ۳- دارا بودن سابقه رای دایر باغ، دایر باغچه، دایر مشجر از کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین شهری. ۴- محل هایی که در حریم شهر توسط وزارت جهاد کشاورزی باغ شناخته شده اند. ۵- محل هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر باغ شناخته می شوند.»
با عنایت به این که اولاً وفق ماده ۷ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۸۹، تشخیص باغ از موارد صلاحیت های کمیسیون موضوع ماده مذکور می باشد؛ ثانیاً مطابق مدارک و مستندات ارائه شده توسط شاکی که مورد ایراد طرف شکایت نیز قرار نگرفته است و همچنین گزارش کارشناسی شماره …. مورخ ….. ، علی رغم مساحت ۵۰۰ متری ملک متنازع فیه و عدم وجود سابقه احداث بنا، به طور متوسط در هر ۲۵ متر مربع یک اصله درخت مثمر یا غیر مثمر یا ترکیبی از هر دو وجود نداشته است، لذا مستند به ماده ۱ قانون اصلاح لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۸۸ و مواد ۱ و ۷ آیین نامه قانون مزبور مصوب ۱۳۸۹ و همچنین بند ۲ ماده ۱۰ و ماده ۶۳ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، حکم به ورود شکایت شاکی و ارجاع پرونده به کمیسیون مزبور جهت رسیدگی مجدد به موضوع صادر و اعلام می گردد. این رای برابر ماده ۶۵ قانون تشکیلات وآئین دادرسی دیوان عدالت اداری، ظرف بیست روز پس از ابلاغ ، قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
دادرس/ رئیس شعبه … دیوان عدالت اداری
۲-مطابق بند «د» ماده ۱ آئین نامه اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۸۹/۰۲/۱۵ شورای عالی استان ها، «باغ از نظر این آیین نامه به محلی اطلاق می شود که حداقل یکی از مشخصات ذیل را داشته باشد: ۱-داشتن حداقل ۵۰۰ متر مربع مساحت. در صورت وجود بنا و مستحدثات در زمین به طور متوسط در هر ۱۶ متر مربع محوطه باز خارج از ساختمان یک اصله درخت و در صورت عدم سابقه احداث بنا به طور متوسط هر ۲۵ متر مربع یک اصله درخت مثمر و غیر مثمر و یا ترکیبی از آنها غرس شده باشد. قطع و امحای درختان موجب عدم احتساب تعداد درختان کسر شده در آمار نخواهد بود. ۲- دارا بودن سند مالکیت و یا سند مادر قبل از تفکیک به عنوان باغ، باغچه، زمین مشجر و باغ عمارت. ۳- دارا بودن سابقه رای دایر باغ، دایر باغچه، دایر مشجر از کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین شهری. ۴- محل هایی که در حریم شهر توسط وزارت جهاد کشاورزی باغ شناخته شده اند. ۵- محل هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر باغ شناخته می شوند.»
۳-به موجب ماده ۳ آئین نامه مزبور « شهرداری مکلف است…. در مورد باغات واقع در حریم شهرها قبل از صدور پروانه ساختمانی، مراتب را از دبیرخانه کمیسیون تبصره ۱ ماده ۱ قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها مستقر در سازمان جهاد کشاورزی استان استعلام نماید.»
۴-طبق ماده ۷ آیین نامه یادشده «به منظور نظارت بر حسن اجرای قانون و آیین‌نامه اجرایی آن و تشخیص باغات کمیسیونی مرکب از اعضای زیر در هر شهرداری تشکیل می‌شود: الف- یکی از اعضای شورای اسلامی شهر به انتخاب شورا. ب- یک نفر به انتخاب شهردار ترجیحاً معاون شهرسازی و یا معاون خدمات شهری شهرداری. ج – مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز و درصورت عدم وجود سازمان پارک‌ها و فضای سبز در شهرداری، مسئول فضای سبز شهرداری.»
تبصره ۳ – جهت تشخیص باغات توسط شورای اسلامی شهر، شهرداری موظف است درخواست مالک و ذینفع یا درخواست خود را با سوابق و مدارکی که در بند «د» ماده ۱ آیین‌نامه مذکور آمده است به کمیسیون ماده ۷ ارسال نماید و نظر کمیسیون را که حداکثر ظرف مدت یک ماه صادر خواهد شد، به ذینفع ابلاغ کند. درصورتی که ذینفع دوماه بعد از اخذ ابلاغ شهرداری به نظریه کمیسیون اعتراض داشته باشد، اعتراض خود را به شهرداری تقدیم خواهد کرد و شهرداری آن را به شورای اسلامی شهر ارسال خواهد داشت. نظر شورای اسلامی شهر درمورد تشخیص باغ قطعی است. درغیر این صورت چنانچه مالک یا ذینفع پس از دوماه به نظر کمیسیون مزبور اعتراض ننماید مصوبه کمیسیون به عنوان رای قطعی و نظر شورای اسلامی شهر تلقی خواهد شد.»
۵-به موجب ماده ۱۲ قانون زمین شهری مصوب ۱۳۶۶/۰۶/۲۲ مجلس شورای اسلامی، «تشخیص عمران و احیاء و تأسیسات متناسب و تعیین نوع زمین دایر و تمیز بایر از موات به عهده وزارت راه و شهرسازی است. این تشخیص قابل اعتراض در دادگاه صالحه میباشد.»
۶- بر اساس آراء شماره ۳۱ مورخ ۱۳۸۳/۰۲/۰۶، ۱۰۴ مورخ ۱۳۸۷/۰۲/۲۲ و ۳۴۱ مورخ ۱۳۸۷/۰۵/۲۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، حکم مقرر در ماده یک لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها در باب تعیین ضوابط مربوط به چگونگی اجرای ماده مزبور متضمن تفویض اختیار تعیین مرجع رسیدگی و تشخیص باغ و تعیین مرجع تجدیدنظر و صدور رای قطعی لازم الاجراء توسط آنها نیست.
۷- با توجه به این‌که لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۹۵، به دلالت ماده یک آن ناظر به حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درختان در محدوده و حریم شهرها می باشد و حکمی در مورد فضای سبز روستاها در آن پیش بینی نگردیده است، لذا اعمال مقررات لایحه قانونی موصوف در مورد روستاها از طریق وحدت ملاک ممکن نمی باشد و تحقق امر مستلزم اخذ مجوز قانونی میباشد. (نظریه شماره ۳۳۸۹۱/۴۳۲۱۲ مورخ ۱۳۹۶/۰۴/۳۱ معاونت حقوقی ریاست جمهوری)
قوانین
۱ ۱۳۵۹/۳/۳ لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۵۹/۰۳/۰۳ شورای انقلاب
۲ ۱۳۶۶/۶/۲۲ قانون زمین شهری مصوب ۱۳۶۶/۰۶/۲۲ مجلس شورای اسلامی
۳ ۱۳۷۴/۳/۳۱ قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها مصوب ۱۳۷۴/۰۳/۳۱ مجلس شورای اسلامی
۴ ۱۳۸۸/۴/۲۰ قانون اصلاح لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۵۹ شورای انقلاب مصوب ۱۳۸۸/۰۴/۲۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام
مقررات
۱. ۱۳۵۹/۷/۱ آئین نامه اجرائی لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهر تهران مصوب ۱۳۵۹/۰۷/۰۱ انجمن شهر تهران
۲. ۱۳۸۹/۲/۲۲ آئین نامه اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۳۸۹/۰۲/۱۵ شورای عالی استان ها (نامه شماره ۳۳۴/ص/ش/ع/الف مورخ۱۳۸۹/۰۲/۲۲ رئیس شورای عالی استان ها)
آراء هیات عمومی
۱. ۱۳۸۳/۲/۶ رای شماره ۳۱ مورخ ۱۳۸۳/۰۲/۰۶ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری آئین نامه های وزارت کشور مبنی بر ایجاد کمیسیون بدوی جهت تشخیص باغ و مرجع تجدیدنظر به منظور رسیدگی به اعتراض اشخاص ذینفع به تصمیمات کمیسیون بدوی و نهایتا صدور رای قطعی و لازم الاجراء، خارج از حدود اختیارات مقرر در ماده یک لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۵۹/۳/۳ و غیرقانونی است.
۲. ۱۳۸۷/۲/۲۲ رای شماره ۱۰۴ مورخ ۱۳۸۷/۰۲/۲۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری تعیین مراجع اختصاصی اداری در هر زمینه منوط به حکم قانونگذار یا ماذون از قبل مقنن است. تشخیص عمران و احیاء و تأسیسات متناسب و تعیین نوع زمین دایر علی الاطلاق به عهده وزارت مسکن و شهرسازی است و رسیدگی به اعتراض نسبت به تشخیص مرجع مذکور در صلاحیت دادگاه ذیصلاح دادگستری است.
۳. ۱۳۸۷/۵/۲۰ رای شماره ۳۴۱ مورخ ۱۳۸۷/۰۵/۲۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مصوبه شورای اسلامی شهر تهران مبنی بر تعیین مرجع تشخیص باغ و صدور رای در این باب و نحوه اعتراض به تشخیص کمیسیون مربوط و مرجع رسیدگی به اعتراض مذکور، مغایر ماده ۱۲ و ۱۴ قانون زمین شهری مصوب ۲۲/۶/۱۳۶۶ و خارج از حدود اختیارات و خلاف قانون است.
۴. ۱۳۹۲/۱۲/۱۹ رای شماره ۱۰۲۶ مورخ ۱۳۹۲/۱۲/۱۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری تکلیف شوراهای اسلامی شهرها به رعایت سیاستهای عمومی دولت در جریان تصویب و برقراری عوارض
